Tứ chí ở nam: Tứ chí là 4 dấu hiệu, 4 trạng thái biểu hiện các mức độ xung động ở nam giới. Dương vật không "lên" được, đó là can khí chưa tới, vì tạng này phụ trách về gân. Lên được nhưng không nở to, đó là tỳ khí chưa đến đủ, vì tạng tỳ phụ trách về cơ. Nở to nhưng không cứng, đó là thận khí chưa đủ, vì tạng thận liên quan đến xương cốt. Cứng mà không nóng là thần khí (khí của tạng tâm) chưa đủ, vì tâm không kiên định thì không thể giao hợp lâu.

4 giai đoạn trên là các mức độ xung huyết trong huyết quản ở dương vật, theo y học hiện đại. Tứ chí là 4 điều kiện nam giới cần có đủ, để có thể giao hợp với nữ giới một cách mỹ mãn. Chưa có đủ tứ chí thì không thể giao hợp. Người xưa cho rằng, khi chưa đủ tứ chí thì chớ nên miễn cưỡng, chẳng những không thể khiến nữ giới vui vẻ mà còn làm tổn hại sức khỏe nam giới.

Can khí chưa đến đủ, miễn cưỡng giao hợp sẽ hại gân, tinh dịch chỉ tiết ra từng giọt mà không thể phóng xuất mạnh mẽ. Thận khí chưa đến, nếu giao hợp sẽ có hại xương cốt, tinh dịch không thể xuất, hoặc có xuất thì cũng rất ít. Tâm khí chưa đến đủ, cố gắng giao hợp sẽ hại huyết, dễ dẫn đến chứng bệnh lãnh tinh (tinh lạnh). Trong Đông y, tứ chí còn thường được sử dụng để phân loại chứng bệnh “dương nuy” (rối loạn cương cứng).

Cửu chí ở nữ: Cửu chí là 9 trạng thái, 9 giai đoạn phản ánh mức độ hưng phấn tình dục ở nữ giới, đồng thời là những dấu hiệu giúp cho nam giới đánh giá đúng mức độ khoái cảm ở bạn tình. Y gia thời xưa đã nghiên cứu rất kỹ quá trình hình thành cao trào ở nữ giới và phát hiện, trong mỗi giai đoạn, “khí” (năng lượng) đều dồn tới một bộ phận nhất định của cơ thể, tạo ra những phản ứng đặc thù, có thể quan sát và nhận biết.

Má ửng hồng, miệng cười tủm tỉm, đó là tâm khí (khí của tạng Tâm) đã đến. Mắt ướt lung linh, liếc nghiêng đưa tình, đó là can khí đến. Cúi đầu e lệ, đó là phế khí đến. Nghiêng đầu ngả mình, tự thân rung động, đó là tỳ khí đến. Ngọc môn mở ra, quỳnh dịch thấm ướt, đó là thận khí đến. Xương khớp tê dại, bất động là cốt khí (khí của xương) đến. Hai chân quặp chặt lấy cơ thể nam giới, đó là cân khí đến (cân là gân cơ). Toàn thân rỉ mồ hôi, nóng ran, đó là huyết khí đến (khí của huyết dịch). Da thịt mềm nhũn, đờ đẫn…, đó nhục khí đến.

Cửu khí phải đến đủ mới có thể tiến hành giao hợp. Khi đó mới dễ dàng đạt tới khoái cực, có lợi với sức khỏe, tuổi thọ. Nếu giao hợp miễn cưỡng trong điều kiện nữ giới chưa có đủ cửu khí thì sẽ sinh bệnh và giảm tuổi thọ. Chẳng hạn, phế khí chưa tới đã vội vã giao hợp thì tạng phế sẽ bị tổn thương, lâu ngày sẽ dễ bị cảm mạo, mắc chứng ho, hen suyễn… Thận khí chưa đủ (âm hộ chưa mở) mà cố giao hợp thì tạng thận sẽ bị tổn thương, kinh nguyệt rối loạn…

"Đạo" giữa tứ chí và cửu chí: Trong “giao tiếp âm dương” rất cần tri thời, nghĩa là bắt đầu và kết thúc đúng lúc. Ví như nữ giới đang hưng phấn mà nam không “chớp lấy thời cơ”, hưng phấn qua rồi mới giao tiếp, thì nữ giới sẽ bị thương tâm (tạng Tâm bị tổn thương). Dương vật chưa cứng rắn mà cố giao hợp thì dễ bị tổn thương ở mắt, dẫn đến mù. Ngược lại, nếu dương vật cứng đơ mãi, giao hợp quá lâu, hứng tình đã qua vẫn chưa ngừng, tạng tỳ ở nữ giới dễ bị tổn thương, dẫn tới đau bụng, khó tiêu, tiêu hóa rối loạn…

Xét trên thực tế, tứ chí và cửu khí nói đến ở đây chủ yếu liên quan tới những đôi vợ chồng tuổi trung niên và người cao tuổi. Với nam nữ đang độ thanh xuân, tiềm năng tình dục mới hình thành và đang rất mạnh nên dễ đạt đến các tiêu chí này.