202020  20

Loạn khuẩn ruột sau uống kháng sinh, vì sao?

Khi phải sử dụng nhiều lần một loại thuốc kháng sinh ít khi người dùng nhận thấy những tác dụng phụ rõ ràng. Tuy nhiên, sự tích lũy do sử dụng liên tục trong một thời gian dài sẽ làm thay đổi thành phần các loài vi khuẩn có lợi sống trong ruột. Ðó là công bố của các nhà nghiên cứu tại Trường Y- Ðại học Stanford.

Từ những nguyên nhân…

Ước tính có khoảng 1.000 loài vi khuẩn khác nhau cùng tồn tại hài hoà trong ruột của một người có sức khoẻ bình thường, David Relman – giáo sư y học, vi sinh vật học và miễn dịch học cho biết.

Nghiên cứu đã kiểm tra những tác động của ciprofloxacin (tên thương mại Cipro), một loại thuốc kháng sinh được sử dụng rộng rãi cho các bệnh về đường ruột, đường tiết niệu và một số bệnh nhiễm trùng hệ thống. Trong một công trình nghiên cứu trước đây, nhóm của Relman đã kết luận rằng các vi khuẩn trong một người dường như cũng trở lại trạng thái bình thường trong vòng vài tuần sau khi sử dụng ciprofloxacin trong 5 ngày. Tuy nhiên, nghiên cứu mới này bao gồm hai tiến trình, nó cho thấy hiệu quả tinh tế hơn, lâu dài hơn của việc sử dụng ciprofloxacin, chẳng hạn sự thay thế của nhiều loại vi khuẩn thường có trong ruột bằng loại khác và có nhiều bằng chứng liên quan đến sự mất đi một số loài.

Sự xuất hiện các tác dụng dễ dàng quan sát được như bị đầy hơi và tiêu chảy khi sử dụng ciprofloxacin đã là bằng chứng củng cố cho giả định rằng thuốc này có tác dụng mạnh lên các vi khuẩn có lợi ở đường ruột. Nhìn chung, những tương đồng giữa các vi khuẩn trong đường ruột trước và sau khi sử dụng ciprofloxacin đã giải thích tại sao những tác dụng phụ không dễ dàng được quan sát. Tuy nhiên, những sự khác biệt sắc thái nhiều hơn giữa các cộng đồng tồn tại từ trước và sự xuất hiện những rối loạn lặp đi lặp lại làm nảy sinh những vấn đề mới, Relman cho biết thêm. Một loài vi khuẩn đã bị mất đi hoặc bị giảm số lượng có thể đã thực hiện một nhiệm vụ hữu ích. Ví dụ, sự tiết ra một protein tiêu diệt mầm bệnh, tác dụng này bị mất đi khi nó bị thay thế. Chức năng bị mất đi có thể không được nhận thấy có lẽ cho tới khi mầm bệnh xâm chiếm ruột người.

… Ðến những nghiên cứu

Những phát hiện của nghiên cứu này không có nghĩa là ciprofloxacin nguy hiểm và không được sử dụng, Relman giải thích. Các nhà nghiên cứu đã đặt ra câu hỏi về tác dụng lâu dài của thuốc kháng sinh và mối quan tâm đến sự thúc đẩy tiến hoá của sinh vật kháng thuốc. Những phát hiện mới nhấn mạnh sự mong muốn không chỉ tìm cách xác định vi khuẩn đã bị mất hoặc số lượng đã giảm đi bởi một loại kháng sinh mà còn các chức năng quan trọng có lợi bởi tác dụng của vi khuẩn có lợi trong ruột. Chẳng hạn, các tế bào tín hiệu ở lớp màng ruột có tác dụng ngăn cản các chất độc hại có trong thức ăn hoặc tiết ra các chất chống viêm để ngăn ngừa các bệnh dị ứng hay tự miễn.

Trong nghiên cứu này, các nhà khoa học đã thu thập hơn 150 mẫu phân từ 3 người phụ nữ trưởng thành có sức khoẻ tốt trong 10 tháng. Sau đó, họ sử dụng các kỹ thuật tiên tiến để đếm số lượng các loài vi khuẩn khác nhau có trong mỗi mẫu cũng như quy mô và số lượng của các loài khác nhau có trong mẫu đó.

Trong 10 tháng, các nhà nghiên cứu tác động đến hệ sinh thái trong đường ruột bằng cách 2 lần cho họ dùng một liều lượng tiêu chuẩn ciprofloxacin trong 5 ngày. Ở lần thứ nhất, tổng số vi khuẩn trong mỗi đối tượng suy yếu và giảm mạnh trong khoảng 1 tuần. Khoảng 1/3 tới 1/2 giảm mạnh về số lượng hoặc biến mất hoàn toàn. Một vài loài ban đầu ít nhiều đã tăng số lượng vì chúng cư trú trong các hốc sinh thái không bị ảnh hưởng của thuốc.

Một tuần sau lần thứ nhất, 2 trong 3 phụ nữ nghiên cứu phần lớn vi khuẩn đã trở về trạng thái ban đầu, một phụ nữ còn lại vẫn chưa phục hồi cho đến tận 6 tháng sau. Ở lần thứ hai, kháng sinh tạo ra hiệu ứng mạnh hơn. Relman nói: "Ngay cả những đối tượng nghiên cứu có hệ vi khuẩn đường ruột hoàn toàn hồi phục sau lần thứ nhất đã không phục hồi sau lần thứ hai. Sau lần thứ hai, hệ vi khuẩn trong ruột không thể phục hồi lại trạng thái ban đầu. Trong mỗi đối tượng nghiên cứu hệ vi khuẩn trong ruột chuyển sang một trạng thái mới và vẫn giữ nguyên trạng thái đó ít nhất hai tháng sau khi hoàn tất thí nghiệm lần hai. Như vậy, cả ba đối tượng nghiên cứu đều có sự thay đổi đáng kể và lâu dài hệ vi khuẩn trong ruột của mình sau 10 tháng nghiên cứu.

Trong nghiên cứu này, các nhà khoa học đã sử dụng các kỹ thuật tiên tiến nhất được phát triển trong những năm gần đây để đếm và xác định loại vi khuẩn.

Relman cho biết, các kỹ thuật hiện nay có thể cho phép đánh giá trước và sau tác dụng của thuốc kháng sinh, sự phong phú các loại vi khuẩn trong ruột của người bệnh sẽ được mã hoá các chức năng quan trọng. Trong tương lai, nếu biết một chức năng quan trọng đã bị suy giảm, các bác sĩ có thể khôi phục lại chức năng đó bằng cách kê đơn thuốc hoặc đề nghị chế độ dinh dưỡng kích thích sự phục hồi những loại vi khuẩn có lợi thích hợp.

Nguyễn Văn Tây (Theo Physorg)18/5/2011

Bài viết cùng chủ đề

  • Không có bài viết cùng chủ đề

Comments

comments

 Web Analytics